„Wesele na Kurpiach” w wykonaniu zespołu z Jednorożcu, lata 50. XX w.

Pracuję nad monografią parafii Jednorożec. W rozdziale V opisuję wybrane aspekty wspólnoty parafialnej, m.in. patronat Kościoła nad rozwojem kultury ludowej w Jednorożcu. Z tym tematem wiąże się ciekawy epizod z powojennej historii – przedstawienia na podstawie Wesela na Kurpiach ks. Władysława Skierkowskiego, opracowane w latach 50. XX w. przez zespół działający przy KGW w Jednorożcu. Sprawa dotyczy polityki władz komunistycznych wobec Kościoła i inicjatyw z nim związanych. Zyskała szeroki oddźwięk w ówczesnych mediach. Co więcej, to epizod związany z przemianami kultury kurpiowskiej w Jednorożcu, dotyczy też mentalności miejscowych, zagadnienia stroju kurpiowskiego itp. Zapraszam więc do lektury.

REGION POD LUPĄ #12: Tradycje noworoczne, Stanisław Goś, Stare Jabłonki, karnawał, Antoni Piłkowski, "Heimkehr"

Bardzo dawno nie pisałam o felietonach z serii REGION POD LUPĄ. Nadrabiam więc zaległości z trzech miesięcy i podrzucam Wam moje teksty, jakie ukazały się w "Kurierze Przasnyskim". Od stycznia z powodu zaangażowania w wiele inicjatyw artykuły piszę co 2 tygodnie. Wpisy na blogu z tej serii zawierają, oprócz artykułów z "Kuriera Przasnyskiego", też informacje na temat inspiracji i motywacji, jakimi się kierowałam podczas wyboru tematu artykułu. Od ostatniego postu z tej serii przyjęłam praktykę prezentowania felietonów w formie tekstu na blogu, nie skanu artykułu z prasy. Życzę miłej lektury!

Co słychać u Kurpianki? Marzec 2018 r.

Na początku kwietnia wypadła Wielkanoc, więc to idealny czas, by w ciszy rodzinnego domu usiąść na chwilę i przygotować podsumowanie minionego miesiąca. Bardzo lubię marzec, a tegoroczny zapisze się w mojej pamięci jako przyjemny czas. Zapraszam do lektury!

MAŁA OJCZYZNA: Podziemie antykomunistyczne w gm. Jednorożec, cz. 1: Oddział ROAK Kazimierza Artyfikiewicza „Trzynastki”

W dniu 1 marca obchodziliśmy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych, święto państwowe ustanowione w 2011 r. Z tej okazji zapraszam na cykl postów, które będą prezentowały sylwetki poszczególnych żołnierzy tzw. drugiej konspiracji, którzy jako pierwsi walczyli o Wolną Polskę z okupantem sowieckim i zainstalowanym przez niego reżimem komunistycznym, zapłacili za wierność swoim ideałom niejednokrotnie cenę najwyższą – cenę swego życia. Nawet jeśli udało Im się przeżyć, przez kolejne 45 lat żyli z piętnem – jak to określała komunistyczna propaganda – „bandytów” i „faszystów” – czytamy w piśmie Rady Ministrów z 8 VI 2010 r. Zaprezentuję żołnierzy i oddziały podziemia antykomunistycznego, działające na terenie mojej rodzinnej gminy Jednorożec.

Pierwszy odcinek tej serii będzie dotyczył osób, których – ze względów oczywistych – nigdy nie poznałam, ale są mi niesamowicie bliscy nie tylko ze względu na to, że zginęli w miejscowości, z której pochodzi moja mama, a pochowani są na cmentarzu w Jednorożcu. Chodzi o coś więcej. Zapraszam do lektury.

MAŁA OJCZYZNA: Powiat przasnyski wedle opisu wojskowo-statystycznego z 1849 r. Cz. 2: Władza, wojsko

Zapraszam na drugą część opowieści o tym, jak opisywano i postrzegano pow. przasnyski w I poł. XIX w. Oto fragmenty Przeglądu Wojskowo-Statystyczny Imperium Rosyjskiego wydanego z najwyższego rozkazu przez I Oddział Departamentu Sztabu Generalnego. Cytowane zapisy pochodzą z tomu poświęconego guberni płockiej, wydanego w 1849 r. Ostatnio pisałam o warunkach naturalnych: KLIK. Dzisiaj natomiast skupiam się na kwestiach związanych z władzą administracyjną oraz wojskiem.

MAŁA OJCZYZNA: Nazistowska propaganda w Chorzelach. Jeszcze raz o „Heimkehr”

W dniu 2 I 2018 r. minęło 77 lat, od kiedy rozpoczęły się zdjęcia do najgorszego filmu propagandowego jaki kiedykolwiek powstał. Takim mianem austriacka pisarka i dramaturżka Elfriede Jelinek określiła Heimkehr, czyli Powrót do ojczyzny. Na wiele lat produkcja została słusznie zapomniana jako całkowicie antypolski obraz, jednak sama historia powstania produkcji jest bardzo interesująca. Film mnie zainteresował, ponieważ był kręcony... w Chorzelach w moim rodzinnym powiecie przasnyskim! Temat ten jest znany pasjonatom historii regionalnej w naszym powiecie. Gdyby jednak zapytać przypadkowych przechodniów o tę produkcję, to raczej jedynie ci z Chorzel, i pewnie też nie wszyscy, byliby w stanie coś powiedzieć.

Dlaczego powstał Heimkehr? Kto wystąpił w filmie? Jakich zabiegów użyto, by stworzyć przekonujący obraz filmowy? Czy w Chorzelach są jeszcze ślady po produkcji? Czy skoro tyle czasu minęło, to możemy oglądać ten propagandowy film? O tym i wiele więcej w poniższym artykule. Zapraszam.

Co słychać u Kurpianki? Luty 2018 r.

Już po lutym! Początek miesiąca to czas na podsumowanie poprzedniego. Zapraszam więc na drugie zestawienie moich aktywności w tym roku. Jak minął mi luty 2018 r.?

MAŁA OJCZYZNA: Powiat przasnyski wedle opisu wojskowo-statystycznego z 1849 r. Cz. 1: Warunki naturalne

Będąc niedawno w Płocku na kwerendzie archiwalnej, skorzystałam z okazji i uczestniczyłam w konferencji naukowej w Towarzystwie Naukowym Płockim. Dzięki wizycie w TNP znalazłam ciekawy artykuł, uzupełniający moje ustalenia na temat podróży prezydenta Ignacego Mościckiego po woj. mazowieckim w 1930 r., ale na odcinku płockim (o odcinku północnomazowieckim i kurpiowskim pisałam tutaj), a także poznałam wyjątkowe źródło. Z niego dowiedziałam się, jak opisywano i postrzegano pow. przasnyski w I poł. XIX w. I to pod kątem wojskowym! Zapraszam do lektury fragmentów Przeglądu Wojskowo-Statystyczny Imperium Rosyjskiego wydanego z najwyższego rozkazu przez I Oddział Departamentu Sztabu Generalnego. Cytowane zapisy pochodzą z tomu poświęconego guberni płockiej, wydanego w 1849 r.

Co słychać u Kurpianki? Styczeń 2018 r.

Wracam do comiesięcznych podsumowań. W zeszłym roku postanowiłam robić takie rzadziej, co dwa miesiące, ale nie zawsze było łatwiej, bo czasem w nawale pracy zapominałam o publikacji wpisu na początku co drugiego miesiąca. Dlatego wracam do comiesięcznych wpisów na ten temat.

Zapraszam na podsumowanie stycznia 2018 r. Nowa karta, mnóstwo planów - z tym najczęściej kojarzy się pierwszy miesiąca nowego roku. Jak mi minął?

MAŁA OJCZYZNA: Kurpiowskie wesele w Jednorożcu (Kurpie Zielone)

Kultura kurpiowska w Jednorożcu i okolicach (powiat przasnyski) zawsze była żywa pomimo peryferyjnego położenia tej miejscowości w Puszczy Zielonej. Jednak okresy jej ożywienia przeplatały się niestety, ze względu na różne czynniki, z okresami zastoju. Wedle źródeł kultura kurpiowska żywa była tu przed I wojną światową i w okresie międzywojennym. 

W tym artykule prezentuję obrzędy weselne w Jednorożcu przed II wojną światową na podstawie relacji przed- i powojennych. Pozwoli to na uwidocznienie związków miejscowych zwyczajów z regionem kurpiowskim oraz wskazanie na specyfikę i odrębności od schematu kurpiowskiego wesela, znanego ze wzorców z centralnej części regionu. Niestety niewiele jest relacji sprzed I wojny światowej, w których wypowiadaliby się mieszkańcy i mieszkanki mojej rodzinnej wsi. W okresie międzywojennym jest nieco lepiej, ale nadal materiał ogranicza się do kilku relacji. Materiałem pomocniczym były powojenne archiwalia i materiały prasowe informujące o dawnych zwyczajach weselnych.