MAŁA OJCZYZNA: regionalia w gminie Jednorożec

Nie wiem, czy już Wam wspominałam, ale przymierzam się do zrobienia czegoś większego na temat mojej miejscowości. Może jakiś projekt? Film? Książka? :D Zobaczymy ;) Na razie zbieram materiały, jest już tego całkiem sporo i dziś chciałam się z Wami nimi podzielić. Przy okazji zachęcam Was do nabycia i zapoznania się z regionaliami w gminie Jednorożec. Wszystkie prezentowane pozycje można kupić w Centrum Kultury "Poczekalnia" oraz w Gminnym Ośrodku Kultury i Sportu w Jednorożcu.

W publikacji „Ruch oporu w gminie Jednorożec 1939 – 1945” Aleksander Drwęcki podaje w krótkim zarysie historię gminy Jednorożec do lat międzywojennych. W dalszej części książki opisuje lata wojny i okupacji hitlerowskiej. Główna jej część dostarcza informacji na temat wszystkich organizacji niepodległościowych działających na terenie gminy oraz oddziałów partyzanckich i wywiadowczych. Autor pisze też o represjach niemieckich, jakie dotknęły walczących. W ostatnim rozdziale omawia działalność niepodległościowego podziemia zbrojnego po 1945 roku.

Książkę wydało Stowarzyszenie "Przyjaciele Ziemi Jednorożeckiej".

Pierwotnie tekst ukazał się w Zeszytach Naukowych Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, można się z nim zapoznać tutaj.

Publikacja „Źródła do dziejów Ziemi Jednorożeckiej” pod redakcją Wojciecha Łukaszewskiego, jest kierowana do szerokiej grupy odbiorców interesujących się historią naszego regionu. Między innymi można tam znaleźć oryginalne zapisy z 1781 r., poprzez które czytelnik może poznać ówczesny język, różniący się zdecydowanie od współczesnego.

„Źródła...” dostarczają informacji na temat funkcjonowania parafii, zależności miedzy kościołem, a ludnością. Można tu znaleźć informacje dotyczące funkcjonowania władzy lokalnej przed II wojną światową, sposoby działania władzy ludowej po II wojnie, szereg zestawień i tablic ukazujących dane statystyczne dotyczące poszczególnych wsi. Znajdziemy tam również źródła świadczące o działalności grup partyzanckich, przedstawionych przez ówczesną władzę oraz mieszkańców naszego terenu. W publikacji tej, oprócz dokumentów historycznych, znajdują się wypisy ze "Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich" dotyczące wiosek leżących w gminie Jednorożec. Poza tym są tam również źródła ikonograficzne w postaci starych zdjęć (najstarsze z okresu I wojny światowej - ze zbiorów Mirosława Krejpowicza). Interesujące są zdjęcia udostępnione m.in. przez mieszkańców Ziemi Jednorożeckiej, obrazujące ówczesną rzeczywistość.

Dwa tomy publikacji kosztują 25 zł.

Na uwagę zasługuje też publikacja niezwiązana bezpośrednio z historią gminy Jednorożec, ale napisana przez człowieka związanego z Jednorożcem. Chodzi o Elemëntårz kurpśosky”. Jest pierwszy praktyczny krok do nauki pisanego dialektu kurpiowskiego. Elementarz jest pięknie wydany ze świetnymi, ciepłymi ilustracjami, dopasowanymi do wieku dzieci. Oprócz lekcji czytania i pisania, zawiera przystępne czytanki, dostosowane do percepcji sześcio- i siedmiolatków oraz popularne wiersze Tuwima, Brzechwy, Konopnickiej w kurpiowskim dialekcie. Za tę publikację autor, Wojciech Łukaszewski, otrzymał w 2012 r. statuetkę Kurpik, tzw. kurpiowskiego Oscara. Łukaszewski urodził się i wychował we wsi Żelazna Rządowa, w której zachowały się ślady kurpiowskiej kultury, w tym gwary. Jeszcze pod koniec ubiegłego stulecia żyli tam ludzie, którzy się nią posługiwali. Dzieci starano się, zwłaszcza w szkołach, od gwary odzwyczajać, uczono posługiwania się ogólną polszczyzną. Z tego powodu gwara odchodziła w zapomnienie. Również młody Łukaszewski nie zdawał sobie sprawy jakiż to kulturowy skarb. Dopiero po zakończeniu studiów, gdy zaczął pracować i zajmować się regionalizmem docenił wartość kurpiowskiej gwary.

Elementarz można nabyć za 25 zł. Tutaj próbka tekstu.

Wojciech Łukaszewski, z wykształcenia historyk, z zamiłowania regionalista, to dyrektor Gminnego Zespołu Oświaty w Jednorożcu, redaktor naczelny gminnego pisma „Głos Gminy Jednorożeckiej”, dziennikarz „Tygodnika Ostrołęckiego”, publikuje również w Zeszytach Historycznych wydawanych przez Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Krasnosielckiej. Brał udział w III Kongresie Historyków Ruchu Ludowego, gdzie referował na temat „Chłopi wobec niepodległościowego podziemia zbrojnego na Północnym Mazowszu (1945-1954)”, a także w konferencji naukowej zorganizowanej przez Akademię Humanistyczną im. A. Gieysztora w Pułtusku, Instytut Pamięci Narodowej oraz Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej – „Represje i opór przeciw rządom komunistycznym w powiecie Pułtusk po 1944 r.”. Ponadto opublikował na łamach „Studiów Mazowieckich” artykuły: „Działalność niepodległościowego podziemia zbrojnego w powiecie przasnyskim w latach 1945-1951”; oraz „Działalność Polskiego Stronnictwa Ludowego na Północnym Mazowszu 1945-1949 (zarys problemu)”. W 2010 r.ukazała się książka jego autorstwa – „Polskie Stronnictwo Ludowe w powiecie przasnyskim 1945-1947 w świetle dokumentów”, którą można zakupić w Jednorożcu.

Warto przeczytać też „Zapiski Ziemi Jednorożeckiej”. Pomysł na książkę był prosty: mieszkańcy gminy dzielili się swoimi przeżyciami i historiami, opisując swoją małą ojczyznę. W ten sposób powstało żywe świadectwo historii tego regionu. Pozycja zawiera też opisy miejscowości, wchodzących w skład gminy Jednorożec i ich historię. Wcześniej teksty te publikowane były w Głosie Gminy Jednorożec. Ciekawa książka, świetne źródło wiedzy na temat materialnej, duchowej i obyczajowej kultury Kurpiów Jednorożeckich.

Źródło: Głos gminy Jednorożec 1 (25)/2012, s. 20.

Mamy nawet film!

Wydano także rozkładaną mapę gminy Jednorożec i plan Jednorożca. 

Wydawanych jest coraz więcej pocztówek z naszej gminy, a nawet kurpiowska zakładka do książki.

Pierwsza pocztówka z gminy Jednorożec.

Pocztówka ze zdjęcia ze zb. M. Krejpowicza.

Pojawiają się również okolicznościowe foldery, zarówno hsitoryczne, jak i np. o ochronie przyrody w naszej gminie. 

Folder okolicznościowy.

Zapraszam też do opublikowanego już jakiś czasu temu post ze zdjęciami z gminy Jednorożec tutaj.

I oczywiście Głos Gminy Jednorożec! Warto zajrzeć do posczególnych numerów czasopisma, każdy zasługuje na uwagę :)

Zobaczymy co wyniknie z moich poszukiwań. Na razie rozwijam stronę na Facebooku, związaną z blogiem KLIK, gdzie w osobnym folderze Historia Ziemi Jednorożeckiej udostępniam bardzo ciakwe materiały dotyczące historii gminy Jednorożec. 

Zajełam się też prowadzeniem strony kwartalnika lokalnego Głos gminy Jednorożec na Facebooku, zapraszam zainteresowanych!

Poza tym, nawiązałam współpracę ze Stowarzyszeniem "Przyjaciele Ziemi Jednorożeckiej" i przygotowuję projekt badawczy "Wybrane aspekty dziedzictwa kulturowego gminy Jednorożec".

Trzymajcie kciuki!

See you! :)