KALENDARIUM HISTORII EUROPY: luty

Nie miałam pojęcia, o jakiej rocznicy lutowej napisać Wam w poście z serii KALENDARIUM HISTORII EUROPY. Przeglądając kalendaria, doszłam do wniosku, że nie będę pisać ani o Wolterze, ani o Molierze, ani o Piusie XI ani o otwarciu grobu Tutanchamona, bo o tym trabią inne strony internetowe. Postanowiłam napisać o czymś, o czym nie znalazłam infomacji w każdym kalendarium na Histmagu, Historykonie czy podobnych stronach historycznych.

Dziś będzie o Finlandii! Myślę, że wiele osób zachwyca się fińską przyrodą i lubi muzykę tworzoną przez fińskich wykonawców (ja sama bardzo lubię „stary”, Tarjowy Nihgtwish). Piękno tego kraju dostrzegano już od dawna. W tym poście przedstawię Wam XIX-wiecznego wieszcza Finlandii. Przenosimy się więc w czasie i przestrzeni z XVI-wiecznej Rosji, o której pisałam Wam ostatnio i wędrujemy do roku 1804...

Zapraszam!

Johan Ludvig Runeberg, bo to o nim mowa, urodził się 5 lutego 1804 r. w Pietarsaar w Wielkim Księstwie Finlandii, należącym do Szwecji. 

Runeberg w 1837 r. Źródło.

Studiował najpierw w zakresie fililogii klasycznej na uniwersytetach w Vaasa i Oulu, potem w Cesarskiej Akademii w Turku. Badał klasyczne utwory w języku greckim i łacińskim. Pracował też jako uniwersytecki wykładowca łaciny i literatury łacińskiej. Nie ograniczał się do klasyki, tłumaczył też m.in. Goethego i serbskie pieśni ludowe. Od 1837 r. mieszkał w Porvoo, gdzie służył jako profesor literatury łacińskiej w gimnazjum. W 1831 r. ożenił się z kuzyką Fredriką, z domu Tengström.

Od 1832 r. pracował jako redaktor w gazecie Helsingfors Morgonblad.

W swej twórczości opisywał trudy wiejskiego życia, był piewcą fińskiego krajobrazu i fińskiej kultury. Tworzył w języku szwedzkim. Jego najbardziej znanym utworem jest Bonden Paavo – opowieść o głodującym rolniku z fińskiej prowincji, który miesza mąkę z korą do wypieku chleba, aby mieć środki na pomoc sąsiadom. Do jej napisania zainspirował go pobyt w Saarijärvi, gdzie pracował jako nauczyciel (1830).

Podpis Runeberga. Źródło.

Ciekawy jest utwór Simningen – dzieło o charakterze erotycznym, upublicznione pośmiertnie. W swoich wspomnieniach Fredrika Runeberg określała meża jako "burzliwego, dzikego, namiętnego kochanka". Nic dziwnego, że mieli ośmioro dzieci.

Popularny jest też utwór Opowieści chorążego Stoola (1848–1860). Jest ono bardzo cenione, uważa się, że to drugi największy poemat epicki w Finlandii, zaraz po Kalevali. Są to opowieści o fińskiej wojnie z Rosją z lat 1808/09. Chwalą bohaterstwo Finów, których kraj po przegranej Szwecji stał się częścią Rosji. Pieśń otwierająca Opowieści, Maame (Nasz kraj) jest przez Finów uznawana (ale nie potwierdzona prawnie) za hymn narodowy. Maame ukazała się drukiem w 1846 r. i zdobyła popularność dwa lata później, gdy przetłumaczono ją na fiński. Utwór do muzyki Fredrika Paciusa po raz pierwszy wykonano publicznie 13 maja 1848 r. w Helsinkach. Estończycy też na tym skorzystali: swój hym narodowy oparli o tę samą melodię.

Strona zawiera słowa Maame po fińsku, 1867. Źródło.

Hymn narodowy Finlandii:

Jest też szwedzka wersja pieśni:

Runeberg zmarł 6 maja 1877 r. w Porvoo. Doceniając jego wielkie wkład w szerzenie fińskiej kultury, upamiętniono go wieloma pomnikami. 

Źródło.

Pomnik Runeberga w Jakobstad. Źródło.

Pomnik Runeberga w Fińskim Parku Kulturowym w Cleveland, Ohio. Źródło.

Dzień jego urodzin, 5 lutego, to w Finlandii święto Runebergin Paiva, podczas którego przysmakiem jest ciasto zwane „tortem Runeberga” lub „tartą Runeberga”. Wedle tradycji, takie ciasto przygotowywała artyście żona. Miał je jadać na każde śniadanie wraz z ponczem. Tarta ma w sobie migdały i rum, zwykle waży około 100 gramów, a w pierścieniu cukru na tarcie jest malinowy dżem. Książka kucharska Frederiki Runeberg z 1850 r. podaje przepis na tartę, który uważa się za modyfikację wcześniejszej receptury cukiernika Larsa Asteniusa z Porvoo. Tarta jest ogólnie dostępna od początku stycznia do 5 lutego. Chcecie próbować? Oto przepis: KLIK.

Źródło.

W 1882 r. dom w Porvo, w którym mieszkał Runeberg, przekształcono na muzeum.

Jego imieniem nazwano skandynawską bibliotekę cyfrową – Projekt Runeberg (w ramach Projektu Gutenbeg).

W 2004 r. wyemitowano też fińską monetę okolicznościową z podobizną poety, upamiętniając 200. rocznicę jego urodzin. Moneta (10 euro) przedstawia portret Runeberga, na rewersie jest próbka czcionek używanych w 1831 r. przez gazetę Helsingfors Morgonblad.

Źródło.

Runeberg pojawia się też na fińskich znaczkach pocztowych i pocztówkach.

Źródło.

Źródło.

Źródło.

Nawet współcześnie Runeberg stanowi inspirację. Fiński zespół Ensiferum napisał piosenkę "Old Man", która zawiera dwa wersety z jednego z utworów Runeberga za "brata Cloud", w którym ukochana zmarłego bohatera ukazuje swą utratę i dumę, mówiąc:

"Słodsze daleko od życia okazała się ta miłość,

Słodsza daleko od miłości jest śmierć, jaką poniósł".

Źródła: 1, 2, 3, 4, 5, 6.

Chyba każdy kraj ma takiego wieszcza. To dobrze, o walka o kulturę i szerzenie wiadomości historycznych to walka o duszę narodu. 

Do następnego!