MAŁA OJCZYZNA: Kult św. Rocha na Kurpiach Zielonych

W 2015 r. na blogu pisałam o przedstawieniach św. Jana Nepomucena w powiecie przasnyskim. Równie popularnym świętym, co więcej, często mylonym z Nepomukiem, jest św. Roch. W 2017 r. zrobiłam przegląd jego przedstawień na terenie mojego rodzinnego powiatu. Wydzieliłam z niego część nt. kultu świętego na Kurpiach Zielonych, bo temat jest obszerny. Przyjrzałam się kultowi tego patrona na Kurpiowszczyźnie. Jednocześnie nie publikuję tu wszystkich moich ustaleń (a zajęłam się też kultem św. Rocha w Puszczy Białej), które poczyniłam, bo tych jest wystarczająco na książkę. Może kiedyś ją wydam. Na razie zapraszam na przegląd najważniejszych wątków dotyczących kultu św. Rocha w Puszczy Zielonej.

Wieś w mieście (9). Z Europy Zachodniej do... Warszawy. Francuzi, Szwajcarzy, Austriacy, Brytyjczycy, Niderlandczycy, Włosi i Niemcy na Mokotowie

Przygotowanie tego opracowania wyjątkowo mnie wciągnęło. Zaczęło się kilka lat temu od Szop Niemieckich. Potem były Szopy Francuskie. Historię tych terenów opracowałam i opublikowałam na blogu. Okazało się jednak, że zagranicznych wątków w historii Mokotowa, szczególnie związanych z Europą Zachodnią, jest dużo więcej. Z dużą ekscytacją pisałam ten artykuł. Czy to dlatego, że było sporo poszukiwań w aktach metrykalnych i prasie oraz nieco zagadek? Zapewne. Czy to dzięki wielu historiom konkretnych ludzi? Może. Będzie też nieco niespodzianek, bo odkrycia dotyczące tak ujętej historii Mokotowa okazały się zaskakujące. 

Spółdzielnia Kurpiowskiego Przemysłu Ludowego w Gładczynie i Pniewie (1930–1939)

Temat spółdzielni rękodzieła tradycyjnego przed II wojną światową w Pniewie oraz wcześniejszego ośrodka haftu i koronki kurpiowskiej w Gładczynie interesował mnie od dawna. Natrafiłam na niego pierwszy raz w 2016 r., gdy założyłam na Facebooku stronę Kurpie Białe. Historia, kultura, dziedzictwo. Szukając materiałów do publikacji na fanpage, wielokrotnie znajdowałam prasowe reportaże z okresu PRL o powojennej Spółdzielni „Twórczość Kurpiowska” w Pułtusku, a w nich wzmianki o tym, co było przed wojną, jak kobiety haftowały, a pani Modzelewska odbierała ich prace i sprzedawała w Warszawie. Etnografka Weronika Anna Brzezińska z UAM w Poznaniu udostępniła mi zapis wywiadów z hafciarkami z Puszczy Białej z jednego z projektów grantowych, a tam znów znalazłam wzmianki o spółdzielni i Modzelewskiej. Potem opracowałam biogramy do dwóch tomów „leksykonu wyszkowskiego” wydanych w 2021 i 2024 r. W wielu umieściłam informacje o współpracy hafciarek z przedwojenną spółdzielnią. W ostatnich latach kilka razy etnografka Elżbieta Miecznikowska, redaktorka prac Wandy Modzelewskiej (kierowniczki tejże spółdzielni) i jej biografka, podsyłała mi prasowe znaleziska.

Ostatnie z nich, ze zdjęciem budynku spółdzielni w Pniewie, przekonało mnie, że warto zebrać to, co odkryłam, co przekazali mi inni, co napisano w literaturze, i spróbować odtworzyć obraz przedwojennej spółdzielczości na Kurpiach Białych. Dotyczyła pułtuskiej części regionu, z którą jestem związana, ponieważ stąd wywodzi się rodzina Kmochów, zamieszkała w Porządziu i okolicach od co najmniej początku XVIII w. Zapraszam na opowieść o wielkiej sile, determinacji i pracy kobiet, pomyśle na ratowanie tradycji i domowych budżetów oraz dziedzictwie, które trwa. Nie jest to obraz pełny i na pewno ten tekst nie wyczerpuje tematu, ale, mam nadzieję, dla wielu osób będzie ciekawy.

Wieś w mieście (8). Mokotów (Mokotowo), Królikarnia, Arkadia, Wierzbno (Warszawa)

Pierwotnie o tej okolicy pisałam w 2023 r. w tekście o Szopach Francuskich: KLIK. Zdecydowałam się podzielić artykuł, co dzieje się często, gdy znajduję wiele materiałów, zbyt dużo, by wszystko umieścić w jednym tekście. Punktem wyjścia były nazwiska francuskich emigrantów, którzy mieszkali na terenie części dzisiejszego Mokotowa, ale uznałam, że chcę osobno zgłębić ich historię (i do tego zapraszam w linkowanym wyżej wpisie), a osobno zająć się Wierzbnem oraz pobliskimi parkami Arkadią i Królikarnią z pałacem, gdzie dziś mieści się oddział Muzeum Narodowego W Warszawie. Wszystko spaja to, że od 2015 r. mieszkam w okolicy i stąd trwające od 2020 r. zainteresowanie tym terenem. Zaznaczę, że o Mokotowie w jego dawnych granicach, jako wsi, piszę ogólnie. Bardziej interesują mnie moje okolice, czyli Wierzbno, Arkadia i Królikarnia. Co można znaleźć w literaturze? Co odkryłam? Co ustaliłam? Zapraszam do lektury wpisu, w którym narrację prowadzę w sposób chronologiczno-tematyczny.

Wieś w mieście (7). Okolice stacji metra Wierzbno i Wilanowska. Z dziejów komunikacji na Mokotowie (Warszawa)

Pandemicznej jesieni 2020 r. odkryłam wiejską przeszłość dzielnicy Warszawy, w której od 2015 r. mieszkam. Na dzisiejszy Mokotów składa się kilka dawnych wsi. W jednej z nich, w Szopach Polskich, był przez dłuższy czas przystanek kolejki wąskotorowej. Po wielu latach powstała tam stacja metra Wilanowska. Ja z kolei mieszkam na terenie dawnej wsi Szopy Niemieckie, na granicy której wybudowano stację metra Wierzbno. Jaka jest transportowa historia tego terenu? Kiedy pociągnięto tu linie tramwajowe i jakie miały znaczenie? Jak tu budowano metro? Do kiedy funkcjonowała kolejka wąskotorowa? Pytań jest wiele, nie tylko tych, odpowiedzi też są! Zapraszam do lektury.

Podsumowanie II kwartału 2025 r.

Zapraszam na podsumowanie okresu od kwietnia do czerwca 2025 r. Rok zaczęłam od artykułu podsumowującego pierwszy kwartał, bo byłam wtedy na zwolnieniu lekarskim i (teoretycznie) działo się mniej... Uznałam, że będę kontynuować ten pomysł i teraz przedstawię kolejne trzy miesiące, nie jeden. Będę tak robić do końca 2025 r. Dobrej lektury!

„Wielkie uroczystości regionalne”? Boże Ciało w Myszyńcu 16 czerwca 1938 r.

Wielkie uroczystości regionalne w 1937 r., które opisałam na blogu: KLIK, czyli Boże Ciało 27 maja w Myszyńcu, miały być pierwszymi na taką skalę. Planowano, że święto Kurpiów będzie się odbywać co roku. Jednak uroczystości rok później nie miały tak wyjątkowej oprawy, tj. nie zgromadziły tylu zainteresowanych, szczególnie z mediów, niemniej ich opis w prasie świadczy o tym, że udało się zrealizować plan uczynienia z Bożego Ciała święta regionalnego intrygującego też dla ludzi z zewnątrz. Źródeł na temat wydarzeń w Myszyńcu 16 VI 1938 r. jest o wiele mniej niż o Bożym Ciele rok wcześniej, ale są warte uwagi. To głównie jedna relacja prasowa i kilka materiałów pomocniczych. Wszystkie prezentuję w niniejszym wpisie. Z powodu braku materiału ilustracyjnego z 1938 r. artykuł opatrzyłam zdjęciami wykonanymi m.in. rok wcześniej przy tej samej okazji. Zapraszam do lektury!

Tu też byli Kurpie! Dubnica Kurpiowska (Podlasie)

Serdecznie zapraszam do lektury tekstu, który dotyczy obecności osadników z Kurpi Zielonych na Podlasiu. W okresie międzywojennym wieś, która obecnie nie istnieje, została zasiedlona przez ludność kurpiowską ze wsi w powiecie ostrołęckim i kolneńskim. Do dziś mówi się na ten obszar Dubnica Kurpiowska. Jaka jest jego historia? Dlaczego Kurpie i Kurpianki emigrowali na Podlasie? Czy zrobili to z własnej woli, czy przymuszeni? Jak się im tam żyło? Czy pozostały po nich jakieś ślady? Dobrej lektury!

MAŁA OJCZYZNA: Kult św. Floriana w parafii Jednorożec

Jednorożec to jedyna w diecezji łomżyńskiej parafia pw. św. Floriana, którego wspomnienie Kościół katolicki obchodzi 4 maja. Florian jest czczony jako patron m.in. strażaków. Na terenie parafii Jednorożec działają 3 jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej. Zapraszam na przegląd kultu św. Floriana w mojej rodzinnej parafii. Jest rozwinięty i przyjmuje rozliczne formy. 

Podsumowanie I kwartału 2025 r.

Zapraszam na podsumowanie pierwszych trzech miesięcy 2025 r. Ze względu na to, że przebywam na zwolnieniu lekarskim i moja aktywność na wielu polach jest ograniczona, zdecydowałam się podsumować od razu trzy miesiące, nie jeden. Dobrej lektury!